Jandarma ve Sahil Güvenlik Fakültesi

ÜLKEMİZDE KÖKLÜ BİR GEÇMİŞE SAHİP OLAN JANDARMA SUBAY EĞİTİMİ 15 TEMMUZ 2016 YILINDAKİ DARBE GİRİŞİMİNİN ARDINDAN YENİ BİR YAPIYA EVRİLMİŞTİR. 2016 YILINDA JANDARMA VE SAHİL GÜVENLİK GENEL KOMUTANLIKLARININ İÇİŞLERİ BAKANLIĞINA BAĞLANMASINI TAKİBEN, BU TEŞKİLATLARIN İHTİYAÇ DUYDUĞU KOLLUK PERSONELİNİ YETİŞTİRMEK VE EĞİTMEK İÇİN BİR YÜKSEKÖĞRETİM KURUMU OLAN JANDARMA VE SAHİL GÜVENLİK AKADEMİSİ KURULDU.

MİLLİ MÜCADELE’NİN BAŞLAMASINI TAKİBEN, MUSTAFA KEMAL ÖNDERLİĞİNDEKİ MİLLİ KUVVETLER 1922 YILINDA ANKARA ETLİK’TE JANDARMA SUBAY MEKTEBİ’Nİ KURARAK, OSMANLI’DAN DEVRALINAN JANDARMA SUBAYI EĞİTİM GELENEĞİ DEVAM  ETTİRMİŞLERDİR.

GİRİŞ

Türk devlet geleneğinde geçmişten bugüne sürekliliğini devam ettiren bazı kurumlar bulunmaktadır. Bunlardan bir tanesi iç güvenliği sağlamakla görevli olan Jandarma Teşkilatı’dır. Zaman içinde önemli değişim ve dönüşüme uğrayan bu Teşkilat, 19. yüzyılın ilk yarısında Osmanlı Devleti’nin Batı tarzı bir dönüşüm sürecine girmesiyle kurulmuştur. Devle- tin yeniden yapılandırma sürecinde temel dönüm noktalarından birisi Tanzimat Fermanı’dır. 1839 yılında ilan edilen Tanzimat Fermanı’nda vatandaşın can ve mal güvenliğinin korunacağına vurgu yapılması iç güvenlik alanında meydana gelecek olan değişimin habercisiydi (Sönmez, 2006 aktaran Sönmez, 2019). Ferman, bu yönüyle Batı tarzı bir kolluk teşkilatlanmasının zeminini hazırlamıştır.

Tanzimat Fermanı’ndan önce Osmanlı Devleti’nde şehirler ve kırsal kesimin güvenliğinin sağlanması için çalışan ayrı kolluk teşkilatları yoktu. 1839 öncesi ülke içindeki güvenliği büyük oranda genel ordu sağlamaktaydı. Tanzimat Fermanı’yla güvenlik kurumları yeniden yapılandırıldı ve Zaptiye Teşkilatı’nın temelleri atıldı. Bu çerçevede çok başlılığı gidermek amacıyla 1846 yılında Zaptiye Müşirliği kuruldu (Özgen ve Eryılmaz, 2019). Bu teşkilat, Osmanlı tarihinde kolluk vazifesini yerine getirmeyi hedefleyen ilk sis- tematik ve kurumsal yapı olarak gösterilebilir (Özgen ve Eryılmaz, 2019). Osmanlı Devleti’nde iç güvenliği sağlayacak yeni yapılanmadan ilk zamanlar yeterince verim alınamamış ve güvenliğin sağlanması için ordu başta olmak üzere, çeşitli kurumlardan destek alınmıştır. Yeni kurulan zaptiye teşkilatı iç güvenliği yeterince sağlayamadı. Bu nedenle 1879 yılında Zaptiye Müşirliği yeniden yapılandırıldı ve Jandarma Dairesi kuruldu (Özcan, 2017). Yeni düzenlemede Fransız iç güvenlik modeli örnek alınarak şehir ve kırsalda güvenlik farklı yapılara verildi. Kırsal kesimin güvenliğini sağlayacak kolluk kuvvetleri Fransa’da olduğu gibi ‘‘jandarma’’ olarak adlandırıldı (Çermeli ve Atabey, 2002 aktaran Özgen ve Eryılmaz, 2019).

19.yüzyılın son çeyreğinde Osmanlı Devleti’nde kırsal kesimde iç güvenliğin sağlanması için Fransız tipi bir kolluk teşkilatı kurulmasına karşın, devletin güçsüzlüğünden kaynaklı ülke içindeki asayiş problemleri devam etti. Özellikle Balkanlar’da yaşanan isyanlar ve çete faaliyetleri nedeniyle asayiş meselesi devletin öncelikli gündem maddeleri arasında yer aldı. Osmanlı Devleti’nin farklı bölgelerinde asayiş problemlerinin devam etmesi nedeniyle, Batılı güçler bu problemi çözmesi için devlete baskı yaptılar. Bu çerçevede Osmanlı Devleti’nden

istenenlerden birisi iç güvenlik ıslahatı yapmasıydı (Dikici, 2010). Devlet, asayişi sağlamak ve Batılı devletlerin taleplerini yerine getirmek için iç güvenlik problemlerinin fazlaca yaşandığı Makedonya Bölgesi’nde ıslahatlar yaptı. Bu çerçevede yeni karakollar açıldı. Devletin asayişle ilgili hayata geçirdiği ıslahatlara karşın, iç güvenlik sorunu çözülemedi. Sorunun çözülememesinin arkasındaki genel kabullerden bir tanesi Jandarma Teşkilatı’na nitelikli bir eğitim verilememesiydi (Demircioğlu, Demircioğlu ve Genç, 2019).

Osmanlı Devleti’nde nitelikli jandarmaların yetiştirilebilmesi için neler yapılabileceği 19. yüzyılın son çeyreğinde tartışılmıştı. Bu süreçteki önerilerden birisi de jandarma zabit mektebinin kurulmasıydı. Bu öneri 1904 yılında hayata geçti ve bu yıl içerisinde Selanik’te ilk jandarma zabit mektebi kuruldu. Okulun kurulmasında Batılı ülkelerin de tavsiyeleri dikkate alındı ve okul yönetimi Fransız, Alman ve İtalyan subaylarının da içinde bulunduğu bir ekibe bırakıldı. Okula ordu subayları arasından istekli olanlarla, jandarma çavuş ve başçavuşları arasından seçilenler öğrenci olarak kabul edildi (Çermeli ve Ata- bey, 2002). Selanik’teki jandarma zabit mektebinden verim alınmasıyla Balkanlar’da farklı seviyelerde jandarma okulları kuruldu. Bu coğrafyada yaşanan karışıklıklar nedeniyle 1904 yılında Selanik’te kurulan Jandarma Subay Okulu 1908 yılında İstanbul’da Yıldız Sarayı’na taşındı. Bu taşınma sürecini takiben okul, 1910 yılında İstanbul’da eğitimine tekrar başladı (Çermeli ve Atabey, 2002).

20.yüzyılın başında Osmanlı Devleti’nde kurulan jandarma zabit mektepleri dönemin batı ülkelerindeki jandarma okullarına benzer bir eğitim vermekteydi. Jandarma subay mektebi öğretim programlarında özellikle Fransız jandarma eğitiminin etkisi görülmekteydi. Farklı kademelerdeki jandarma eğitim kurumlarında uygulanan öğretim programı dönemin kolluk ihtiyaçlarını karşılayacak nitelikteydi. Programlarda dönemin bir jandarma subayının sahip olması gereken askeri yeterlilikler yanında, hukuk derslerine özel bir önem verilmekteydi. Bunların dışında subay adayları hesap, sağlık, baytarlık, coğrafya, kroki, tarih, haritacılık, din, telefonculuk ve kolluk uygulamaları gibi konularda da eğitim almaktaydılar (Demircioğlu, Demircioğlu ve Genç, 2019).

20. yüzyılın başında Osmanlı jandarma subay okulunun yetiştirdiği subaylar, I. Dünya ve Çanakkale Savaşları süresince iç güvenliğin sağlanmasının yanında, orduya da destek vermişler ve kahramanca savaşmışlardır. Özellikle 1915 yılında Çanakkale Savaşları’nda Gelibolu ve Bursa Jandarma Taburlarına ait bölükler kahra- manca savaşmış ve şehit düşmüşlerdir.

CUMHURİYET DÖNEMİ’NDE JANDARMA SUBAY EĞİTİMİ

Milli Mücadele’nin başlamasını takiben, Mustafa Kemal önderliğindeki milli kuvvetler 1922 yılında Ankara Etlik’te Jandarma Subay Mektebi’ni kurarak, Osmanlı’dan devralınan jandarma subayı eğitim geleneği devam ettirmişlerdir. Bu okul 1922’de İzmit’e, ardından Cumhuriyet’in kurulmasını takiben 1924 yılında Konya’ya taşındı. 1930 yılında ise müstakil bir eğitim kurumu olan Jandarma Subay Mektebi 1706 sayılı Jandarma Kanunu ile kapatıldı. 1706 sayılı kanun jandarma subaylarının müstakil olarak jandarma subay eğitim kurumlarından yetiştirilmesinin önünü kapattı (Çermeli ve Atabey, 2002). 1935 yılından itibaren jandarmanın ihtiyaç duyduğu subaylar Kara Harp Okulu mezunlarından temin edilmeye başlandı. Kara Harp Okulu mezunu subayların jandarma subayı olabilmeleri için Ankara’da bir jandarma sınıf okulu kuruldu. 1936 yılında Jandarma Genel Komutanlığı binasında eğitime başlayan okul, 1937 yılında Anıttepe’ye taşındı (Çermeli ve Atabey, 2002). Jandarma Subayı Sınıf Okulu, Harp Okulu mezunu subaylara jandarma subayı olabilmeleri için gerekli bilgi, beceri ve tutumları kazandıracak şekilde yapılandırıldı. Bu okul uzun bir süre Anıttepe’de eğitimine devam etti ve 1977 yılında Güvercinlik yerleşkesine taşındı. (http://www.jsga.edu.tr/tarihce)

Ankara’da bulunan Jandarma Genel Komutanlığı sınıf okuluyla ilgili 1979 yılında yeni bir yapılanmaya gidildi ve bu okul jandarma astsubay okuluyla birleştirildi. Yeni yapılanmada da Kara Harp Okulu mezunu subaylar jandarma sınıf okulunda aldıkları eğitimle jandarma subayı olabilmekteydiler. 1997 yılında jandarma subaylarının eğitimi için Beytepe’de Jandarma Okullar Komutanlığı yerleşkesi faaliyete geçti ve bu tarihten itibaren Jandarma Sınıf Okulu eğitimine bu kampüste devam etti. 2016 yılında jandarma subay eğitimine uzun süre katkı veren Jandarma Okullar Komutanlığı kapatıldı. (http:// www.jsga.edu.tr/tarihce)

JANDARMA SUBAY EĞİTİMİNDE 2016 YAPILANMASI

15 Temmuz başarısız darbe girişiminin ardından Jandarma Genel Komutanlığı ve Sahil Güvenlik Komutanlığı’nın subay ve astsubay eğitimi Genel Kurmay Başkanlığı’ndan alınarak, İçişleri Bakanlığına bağlandı. Bu gelişme jandarma subay eğitim sürecini de etkiledi ve 31 Temmuz 2016 tarihinde 669 sayılı Kanun Hükmünde Kararname ile Jandarma ve Sahil Güvenlik Akademisi İçişleri Bakanlığına bağlı bir yükseköğretim kurumu olarak kuruldu. Yeni kurulan akademiye, jandarma ve sahil güvenlik teşkilatlarının ihtiyaç duyduğu subay ve astsubayların yetiştirilmesinin yanında, bu iki teşkilatın karşılaştığı problemleri bilimsel bir bakış açısıyla çözme görevi de verildi. (http:// www.jsga.edu.tr/tarihce)

2016 yılında Jandarma Genel Komutanlığının eğitim ve öğretimle ilgili faaliyetleri Genel Kurmay Başkanlığı’ndan ayrılıp İçişleri Bakanlığına bağlandı. Bu durum Kara Harp Okulu mezunu subayların jandarma subayı olma imkânını ortadan kaldırdı. Yukarıda bahsedildiği üzere 2016 yılında Jandarma subayı yetiştirme sistemi yeniden düzenlendi. Yeni yapılanma sürecinde jandarma subay eğitim sistemi iki temel kaynağa dayandırıldı. Bu kaynaklardan birisi akademinin kuruluşuyla beraber kurulan Jandarma ve Sahil Güvenlik Fakültesi’dir. Fakülte ilk yılı İngilizce hazırlık ve dört yılı lisans programı olmak üzere, toplam beş yıllık bir eğitim vermektedir.

Jandarma ve Sahil Güvenlik Fakültesi lisans düzeyinde eğitim verdiği için lise mezunu öğrenci kabul etmektedir. Fakülteye kabul edilmek için gerekli sağlık ve fiziki şartları taşıyan 18-21 yaş aralığındaki lise mezunları ÖSYM’nin yaptığı Yüksek Öğretime Geçiş Sınavı’nın temel yeterlilik testinden en az 150 puan almalıdırlar. Daha sonra lise mezunu öğrenciler Alan yeterlilik testlerinden sayısal, sözel ve eşit ağırlıktan aldıkları puanla akademiye başvurularını yapabilmektedirler. Başvuru yapan öğrenciler başvurdukları test türüne göre sıralamaya tabi tutulurlar. Sıralamaya giren öğrenciler daha sonra fiziki yeterlilik ve mülakat sınavlarına çağrılırlar. Fiziki yeterlilik ve akabinde mülakat sınavından başarılı olan öğrenciler Jandarma ve Sahil Güvenlik Fakültesi’ne kabul edilirler. Jandarma ve Sahil Güvenlik Akademisi’nde eğitim ve öğretim yatılı olup, öğrencilerin yeme içme, giyinme, konaklama, sağlık, kırtasiye vb. masraflarının tamamı akademi tarafından karşılanmaktadır. Eğitim süreçleri boyunca öğrencilere cep harçlığı da verilmektedir. İngilizce hazırlık sınavını başarıyla tamamlayan öğrenciler dört yıllık lisans eğitimine katılmaya hak kazanırlar. Bunun yanında İngilizce hazırlık sürecinde en başarılı öğrenciler belirli bir süre İngiltere’ye dil eğitimine gönderilirler.

İngilizce hazırlık sürecini tamamlayan öğrenciler lisans eğitimlerini fakültenin temel bölümü olan Güvenlik Yönetimi Bölümünde başlarlar. Bir jandarma subayının ihtiyaç duyduğu bilgi, beceri ve tutumları öğrencilere kazandırmayı hedefleyen dört yıllık lisans eğitiminde subay adaylarına hukuk dersleri ağırlıklı olmak üzere farklı dersler verilmektedir. (http://www.jsga.edu.tr/fakulte2019) Jandarma ve Sahil Güvenlik Fakültesinde dört yıl boyunca okutulan derslerin toplandığı temel alanlar aşağıdaki gibidir. (http://www.jsga.edu.tr/kurumlar/jsga. edu.tr/SiteFotograf/):

•        Akademik Dersler

•        Kolluk Savunma ve Müdahale Teknikleri

•        Beden Eğitimi ve Spor

•        Atış ve Tatbikat Eğitimi

•        Atış Nazariyatı

•        Jandarma Uygulamalı Meslek Eğitimi

•        Staj Eğitimi

Subay adaylarına yukarıdaki alanlarda verilen derslerin yanında, fakültede kişisel gelişim programı da uygulanmaktadır. Bu çerçevede öğrencilere yönelik kültür gezileri, kurslar, konferans, söyleşi, öğrenci sunumları, spor ve sosyal kültürel kulüpler, eğitsel kol faaliyetleri ve sosyal sorumluluk projeleri de düzenlenmektedir. Dört yıllık lisans eğitiminin sonunda fakülteden başarılı bir şekilde mezun olan subay adayları, subay diplomasının yanında güvenlik yönetimi lisans diploması da alarak Jandarma ve Genel Komutanlığı bünyesine jandarma teğmeni olarak katılırlar.

SONUÇ

Ülkemizde köklü bir geçmişe sahip olan jandarma subay eğitimi 15 Temmuz 2016 yılındaki darbe girişiminin ardından yeni bir yapıya evrilmiştir. 2016 yılında Jandarma ve Sahil Güvenlik Genel Komutanlıklarının İçişleri Bakanlığına bağlanmasını takiben, bu teşkilatların ihtiyaç duyduğu kolluk personelini yetiştirmek ve eğitmek için bir yükseköğretim kurumu olan Jandarma ve Sahil Güvenlik Akademisi kuruldu. Akademinin kurulmasıyla beraber, akademi bünyesinde Jandarma ve Sahil Güvenlik Fakültesi kuruldu. Bu gelişmeler Kara Harp Okulu mezunu subayların jandarma subayı olma yolunu kapatmıştır.

İlk yılı İngilizce hazırlık eğitimi olmak üzere dört yıllık bir lisans eğitimi veren fakülte, 1935 yılından itibaren Türkiye’de mevcut jandarma subay eğitim geleneğini değiştirmiştir. 2016 yılında kurulan Jandarma ve Sahil Güvenlik Fakültesinde eğitim alan subay adayları bir jandarma subayının ihtiyaç duyduğu temel bilgi, beceri ve tutumlarla donatılmaktadır. Fakültede jandarma subaylığına yönelik hukuk, sosyal bilimler ve kolluğun ihtiyaç duyduğu temel teorik eğitimin yanında staj, uygulama ve tatbikat eğitimleri de alan jandarma subay adayları, 21. yüzyılın ihtiyaçlarına göre yetiştirilmektedirler.

KAYNAKÇA

Çermeli, A. ve Atabey, H. (2002). Jandarma Genel Komutanlığı Tarihi, Cilt I, Ankara, Kozan Ofset.

Demircioğlu, İ. H., Demircioğlu, E. ve Genç, İ. (2019). Jandarma Alay Mektepleri Öğretim Programı, (Ed. İ.H. Demircioğlu, A. Özcan ve Y. Yiğit), Miras ve Değişim: Osmanlı’dan Cumhuriyet’e Jandarma, 87-95. Ankara, Berikan Yayınları.

Dikici, A. (2010). Osmanlı Makedonyası’nda Kurulan İlk Uluslararası Barış Koruma Misyonu Mürz- teg Reform Programı, Karadeniz Araştırmaları, 6, (24), ss. 75-108.

http://www.jsga.edu.tr/tarihce [Erişim Tarihi: 10122019]

http://www.jsga.edu.tr/fakulte2019 [Erişim Tarihi: 10122019]

http://www.jsga.edu.tr/kurumlar/jsga.edu.tr/SiteFotograf/[Erişim Tarihi: 10172019]

Özcan, A. (2017). Osmanlı Devleti’nde Jandarma Teşkilatı Kurulmasının Gündeme İlk Defa Gelişi (1839), (Ed. Y. Yiğit), Türk Polis Tarihinin Kökenleri, 331-354. Ankara, Polis Akademisi Yayınları.

Özgen, C. ve Eryılmaz, M. (2019). Fransa’nın Osmanlı Jandarma Teşkilatının Kuruluş ve Gelişimindeki Etkisi, (Ed. İ.H. Demircioğlu, A. Özcan ve

Y. Yiğit), Miras ve Değişim: Osmanlı’dan Cumhuriyet’e Jandarma, 19-44. Ankara, Berikan Yayınları.

Sönmez, A. (2019). Tanzimat Fermanı’nın İlanından Sonra Zaptiye Teşkilatının Düzenlenmesi ve 1846 Tarihli Asakir-i Zaptiye Nizamnamesi, (Ed. Y. Yiğit), Türk Polis Tarihinin Kökenleri, 331-354. Ankara, Polis Akademisi Yayınları