BİLİM-KURGUDAN MUHAREBE SAHASINA: YÖNLENDİRİLMİŞ ENERJİ SİLAHLARI- 2

Dergimizin önceki sayısında Yönlendirilmiş Enerji Silahlarının tanımı, tarihçesi, özellikleri, çeşitleri, dünyada ve Türkiye’de geliştirilen silah sistemlerinden bahsedilmişti. Bu makalede ise YES çeşitlerinden olan Yüksek Güçlü Mikrodalga Silahları incelenecektir.

Mikrodalga Temelli Yönlendirilmiş Enerji Silahları

19’uncu yüzyılda Alman fizikçi Heinrich Rudolf Hertz mikrodalganın insanlar tarafından güç kaynağı olarak kullanılabileceği fikrini ortaya atmıştır. İkinci Dünya Savaşı öncesi ise elektromanyetik dalganın uçaklara zarar verebileceği düşüncesi hakim olmuş, böylece radarlar geliştirilmiştir. 1970’de elektronik devrelerin gelişmesiyle birlikte mikrodalganın etkili bir silah olabileceği düşünülmüştür. Özellikle soğuk savaş döneminde ABD ve SSCB, Yüksek Güçlü Mikrodalga Silahları (YGMS) için önemli AR-GE faaliyetleri yürütmüştür. ABD’nin 1991’deki Birinci Körfez Harekatında, Irak’ın başkenti Bağdat’a yaptığı hava saldırısında savaş uçaklarından fırlattığı füzelerde mikrodalga başlığı kullandığı yıllar sonra ortaya çıkmıştır. Bu silah Bağdat’ta elektronik cihazları fiziksel olarak deforme etmeden etkisiz hale getirmiştir. Ayrıca, ABD Afganistan’da el yapımı patlayıcıları etkisiz hale getirmek için YGMS’leri kullanmaktadır.

Günümüzde elektronik sistemlerin askeri ve sivil alanda kullanımı yaygınlaşmaya devam etmektedir. Gelecekte de kullanımın artarak devam edeceği tahmin edilen elektronik sistemler, YGMS’lerin başlıca hedefleridir. Yüksek Güçlü Mikrodalga Silahları, radyo frekansları veya elektromanyetik spektrumun mikrodalga kısmını, bir hedefe enerji olarak göndererek yıkıcı veya bozucu etki meydana getirmek için kullanılan Yönlendirilmiş Enerji Silahı (YES) çeşididir (Şekil 1).

Şekil 1: Yüksek Güçlü Mikrodalga Silahlarının Etkileri

Mikrodalga Silahları Nasıl Çalışır?

Mikrodalgalar, elektromanyetik spektrumun 3 metre ile 3 milimetre arasında değişen dalga boylarını ve 100 MHz ile 100 GHz arasındaki frekansları kapsamaktadır. Mikrodalgalar iyonize olmayan dalga yapısında olduğu için girdiği dokulara enerjisini aktararak ısınmasına ve çalışma şeklinin değişmesine neden olmaktadır. Yüksek güçlü mikrodalga enerjisi, elektronik bileşenler ve insanlar da dahil olmak üzere elektromanyetik olarak voltajlara ve akımlara tepki veren her şeyi etkileyebilmektedir.

YGMS’ler tarafından gönderilen dalgalar hedefe iki yolla ulaşmaktadır (Şekil 2). Birinci yol; sinyalin, hedefin anten ve arayıcı başlık gibi ‘alıcı’ sensörlerinden girerek doğrudan etki etmesidir. Bu yola ‘front-door coupling’ adı verilmektedir. ‘Front-door coupling’ hedef sistemin alıcısı silahla aynı bant genişliğinde çalıştığında etkili olmaktadır. Bunun nedeni, hedefin anteninin belirli bant genişliğindeki sinyalleri alacak şekilde tasarlanarak ayarlanmış olması ve aynı bant genişliğindeki kötü niyetli sinyallere karşı çok hassas olmasıdır. Hedefteki etki YGMS’nin sinyalinin gücü ile doğru orantılıdır. İkinci yol; YGMS tarafından gönderilen sinyalin, hedefin kabloları, bağlantı yolları, çatlakları veya boşluklarından geçmek suretiyle dolaylı olarak etki etmesidir. Bu yola ‘back-door coupling’ adı verilmektedir. Herhangi bir iletken malzeme YGMS tarafından hedefe gönderilen sinyali iletebilmektedir. Sinyal hedefe dolaylı yollardan ulaştığı için ‘back-door coupling’ etkisinin teşhisi ve ortadan kaldırılması zordur.

          Şekil 2: ‘Front-door coupling’ ve ‘Back-door coupling’ Etkisi

YGMS’ler; hedefin mesafesine, mukavemetine, silahın frekansına, güç seviyesine, bant genişliğine ve angajman süresine göre dört çeşit etki meydana getirmektedir. Bunlar;

• Bozucu etki (upset): Hedefe gönderilen frekansa bağlı olarak onun normal şekilde çalışamaması anlamına gelmektedir. YGMS‟lerin yarattığı en hafif etkidir. YGMS tarafından sinyal kesildiği anda hedef eskisi gibi çalışmaya devam etmektedir. Sinyal karıştırma (jamming) bozucu etkiye örnek olarak verilebilir.
• Kilitleyici, dondurucu etki (lock-up): Hedefte bozucu etkiye benzer bir etki meydana getirmektedir. Ancak bu durumda hedefteki elektronik sistem kilitlendiği için YGMS‟ye maruz kaldıktan sonra tekrar çalıştırılması gerekmektedir. Örneğin, hedef olan bilgisayar sisteminin yeniden başlatılması gerekmektedir.
• Kalıcı bozulma (latch-up): YGMS tarafından yüksek güçte ve miktarda mikrodalga yayılması sonucu elektronik devrelerin fonksiyonunu kaybetmesidir. Bu etkide hedefin bileşenlerinde yapısal olarak hiçbir hasar meydana gelmeksizin işlevselliğini yitirmektedir.
• Kalıcı hasar (burnout): YGMS’nin yaydığı mikrodalga ile hedefte yapısal hasar meydana gelmesi suretiyle etkisiz hale gelmesidir. Örneğin, şimşek çakması sonucu meydana gelen aşırı elektrik yüklenmesinden dolayı televizyonun yanmasıdır.
•  

Mikrodalga Silahlarının Amacı ve Etkili Olduğu Hedefler Nelerdir?

Mikrodalga silahlarının amacı; düşmanın elektronik sistemlerini bozmak, zarar vermek, imha etmek, komuta kontrol sistemini çökertmek, muhabere sistemine zarar vererek iletişimini sekteye uğratmak, hava savunma, uzay ve güvenlik sistemlerini etkisiz hale getirmektir. Bu amacı yerine getirmek için kullanım alanları aşağıdadır:                                  

•          Elektrik, elektronik devreler, bileşenler ve alt sistemlerin etkisiz hale getirilmesi,

•          El yapımı patlayıcıların etkisiz hale getirilmesi,

• Kritik altyapı ve tesislerin devre dışı bırakılarak düşmanın felç edilmesi,

•          Kalabalıkların dağıtılması ve kontrol altına alınması,

•          Araçların elektronik devrelerine zarar vererek durdurulması,

•          Uçaklara ve İHA’lara monte edilerek omuzdan atılan füzelerin (Man Portable Air Defense Systems- MANPADS) hedeften saptırılması,

•          Düşman komuta-kontrol sistemlerini etkisiz hale getirerek muhabere ağının sekteye uğratılması,

•          Düşman elektronik harp sistemlerini zayıflatarak saldırıya açık hale getirilmesidir

Mikrodalga silahları geniş bir kullanım alanına sahiptir. Karada sabit olarak, araca monteli, savaş uçaklarında, uçaklarda, helikopterlerde, İHA’lara ve deniz platformlarına monteli olarak görev yapma kabiliyetine sahiptir. YGMS çeşitleri ise;

•          Milimetrik Mikrodalga Silahları (Milimetric Microwave Weapons-MMW)

•          Elektromanyetik Bomba (E-Bomb).

Milimetrik Mikrodalga Silahları- MMS (Milimetric Microwave Weapons-MMW)

Öldürücü olmayan (non-lethal) bir YES çeşidi olan Milimetrik Mikrodalga Silahları, kalabalıkların dağıtılması, kontrol altına alınması ve konvoy güvenliğinin sağlanması maksadıyla kullanılmaktadır (Şekil 3). Donanmada ise, üslerin emniyeti ve gemilere yapılabilecek saldırıların bertaraf edilmesi maksadıyla kullanılmaktadır. Silah sistemi sabit ve araca monteli olarak kullanılabilmektedir. Etkili menzili genellikle hafif piyade silahlarının menzili kadardır. ABD tarafından geliştirilen Aktif Püskürtme Sistemi (Active Denial System-ADS)’nin yaklaşık 1000 metreden etkili olduğu bilinmektedir. ADS, 95 GHz frekansta mikrodalgaları kullanarak insan cildinde 0,4 mm (1/64 inç) derinliğe nüfuz etmektedir. Deri altına nüfuz eden ışın dayanılmaz bir yanma hissi meydana getirerek, hedefteki kişiyi içgüdüsel olarak hareket etmeye zorlamaktadır. Silahın yaydığı enerji kesildiği anda yanma hissi son bulmaktadır. ADS, güç kullanımı ile silah kullanma arasındaki boşluğu doldurmak açısından önemli bir silah sistemidir. Özellikle barışı koruma görevleri, hibrit harekat ve meskun mahallerde etkin olarak kullanılabileceği değerlendirilmektedir. MMS’lere karşı tedbir olarak vücuda gelen ısıyı yansıtacak alüminyum folyo gibi basit tedbirler alınabilir.

ADS, 2002-2007 yılları arasında ABD Hava Kuvvetleri Araştırma Laboratuvarı (Air Force Research Laboratory-AFRL) ve Savunma Bakanlığı Öldürücü Olmayan Silah Programı (Non-Lethal Weapons Program) çerçevesinde geliştirilmiştir. 2010 yılında ABD ordusu tarafından Afganistan’da konuşlandırılmıştır. Ancak tepkiler üzerine kullanılamadan geri çekilmiştir. Rusya Federasyonu ve Çin Halk Cumhuriyetinin benzer özelliklerde silahları bulunmaktadır.

                    Şekil 3: Araca Monteli ADS’nin Kalabalığa Müdahalede Kullanılması

.

MMS’ler ölümcül olmayan maksatla geliştirilmiştir. Kalabalıkların kontrolü, bina, tesis veya askeri üslerin çepeçevre savunulması gibi çeşitli amaçlarla kullanılabilmektedir. Kalabalıkların kontrolü için biber gazı kullanma, göz yaşartıcı hardal gazı, tazyikli su, plastik mermi gibi yöntemler bulunmaktadır. Bu yöntemlerin tamamı vücuda kalıcı veya geçici zarar verebilmekte hatta ölüme bile sebebiyet verebilmektedir. Bu yüzden MMS’lerin etkin olarak kullanımı istenmeyen zaiyatı ve sivil kayıpları engelleyebilmektedir. Örneğin, bir askeri birliğe saldırmak amacıyla yaklaşan aracın sürücüsünü geçici olarak etkisiz hale getirebilir. Özellikle meskun mahallerin içinde veya yakınında bulunan birliklerin emniyeti için etkili bir silah sistemi olabilir. Askeri personel konvansiyonel silahları kullanırken, silahını canlıya doğrultmakta tereddüt edebilir. Bu sistem öldürücü olmayan etkisinden dolayı personele kullanım kolaylığı sağlamaktadır. Ayrıca MMS’ler hafif silah menzilinde çalışacağı için personele yapılabilecek olası saldırıyı engellemek için uygundur. Öte yandan MMS’lerin insansız hava araçlarına monte edilerek ölümcül olmayan anti personel silahı olarak kullanılması yönünde de proje yürütülmektedir. Denizde ise saldırı amacıyla yaklaşan botların engellenmesi için etkili olacağı değerlendirilmektedir.

Elektromanyetik Bomba (E-Bomb)

Elektromanyetik darbe bombası, elektromanyetik bomba veya e-bomba gibi farklı isimlerle anılmakta olan Mikrodalga Silahı çeşidi, hedefe elektromanyetik enerji göndererek özellikle elektronik sistemleri etkisiz hale getirmekte kullanılmaktadır. E-Bombaların yarattıkları darbeler yıldırım veya nükleer patlama darbelerine benzemektedir. GHz seviyesinde ürettikleri enerji sayesinde geniş bir alandaki elektronik devreleri eritmek suretiyle etkisiz hale getirme potansiyeline sahiptir. Söz konusu silah 100 MHz ile 20 GHz frekans aralığında yüksek güçte, bazen 100 megavattan daha fazla elektromanyetik enerjiyi hedef alana gönderebilmektedir.

E-Bombalar, İHA’lardan ve savaş uçaklarından atılarak veya seyir füzelerine yerleştirilerek hedef alana gönderilebilmektedir. Sabit yapılara karşı kullanımı etki yarıçaplarından dolayı daha etkilidir. Örneğin, ‘10 GW’lik bir E-Bombanın etki alanı 400-500 metre yarıçapında’ bir bölgedi. Şekil 4’de görüldüğü üzere bombanın irtifası azaldıkça etkili alanı da daralmaktadır. Geniş bir alanı kapsamasından ötürü çok sayıda ülkede E-Bomba geliştirme çalışmaları yürütülmektedir. ABD’ye ek olarak Rusya, İran, Kuzey Kore ve Çin’in  E-Bomba geliştirdiği iddia edilmektedir.

       Şekil 4: E-Bombanın Etki Alanı.

Bilgi harbinde düşmanın muharebe sahasından-karargaha ve karargahtan-muharebe sahasına bilgi akışını sekteye uğratmak temel prensiptir. Bu prensibi yerine getirmek için E-Bombalar mükemmel bir araçtır. E-Bombalar elektronik aygıtlar için ‘kitle imha silahı’ olarak adlandırılabilir ve kuvvet çarpanıdır. Özellikle stratejik hava saldırıları devam ederken E-Bombadan faydalanmak düşman üzerindeki baskıyı arttıracaktır. Muharebe sahasının diğer enstrümanlarıyla entegre olarak kullanılması etkinliğini arttırabilir. Karşı tedbir olarak, dost elektronik sistemlerine zarar vermemesi için mutlaka Elektronik Korunma (E/K) tedbirleri uygulanmalıdır.

Mikrodalga Silahlarıyla Şüpheli Araç ve Botların Durdurulması

Bomba yüklü araç saldırıları ve dron saldırıları terör örgütlerinin en çok tercih ettiği saldırı yöntemleridir. Irak, Suriye ve Afganistan’da bulunan askeri birliklere hemen hemen her gün bu yöntemlerle saldırı gerçekleştirilmektedir. Bomba yüklü araç saldırıları genellikle askeri üslerin girişine, yol kontrol noktalarına ve askeri konvoylara yapılmaktadır. Denizde ise karadakine benzer durumlar yaşanmaktadır. Küçük ancak süratli bomba yüklü botlarla savaş gemilerine saldırı düzenlenebilmektedir. Botların hareketi hızlı ve çevik olduğu için gemilerdeki konvansiyonel silah sistemleri müdahalede geç kalabilmektedir. 12 Ekim 2000’de, Yemen’in Aden limanında ABD Deniz Kuvvetlerinin USS Cole (DDG-67) isimli savaş gemisine teröristler tarafından bomba yüklü botla bir saldırı gerçekleştirilmiştir. Bu saldırı sonucunda 17 denizci hayatını kaybederken 39 denizci yaralanmıştır. Gemide toplamda 243 milyon dolarlık hasar meydana gelirken tamiri 14 ay sürmüştür. Verilen örnekten de anlaşılacağı üzere terör örgütleri tarafından kullanılan asimetrik bir yöntem dünyanın en güçlü ordusuna bile büyük zarar verebilmektedir.

Mikrodalga silahları, bomba yüklü veya şüpheli kara, hava ve deniz araçlarının motorlarını durdurmak suretiyle etkisiz hale getirebilmektedir. Radyo frekans darbeleri ile hedef aracın elektronik aksamına nüfuz ederek geçici bir süre çalışmasını engelleyebilmektedir. Böylece bir kontrol noktası, karakol, askeri üs veya konvoya yaklaşmakta olan şüpheli araç emniyetli mesafeden durdurulabilmektedir. Ölümcül olmayan bir yöntem olması ve amaç dışı hasar meydana gelmemesi açısından başarılı bir sistem olarak değerlendirilebilir. ABD tarafından geliştirilen ‘Radio Frequency Vehicle Stopper-RFVS’  isimli Mikrodalga silahı, bomba yüklü veya şüpheli araçları durdurmak için tasarlanmıştır. RFVS yapılan testlerde hedef araçların %80’ini durdurmuştur.

Ticari ve askeri gemilere saldırmak için küçük botların kullanılması, açık denizlerde uluslararası seyrüsefer ve güvenli operasyonlar için önemli bir tehdit olarak ortaya çıkmıştır. Küçük botlar korsanlar ve teröristler tarafından tek kullanılmanın yanı sıra sürü halinde kullanılabilmekte ve hedefteki gemiyi müdahalede çaresiz bırakabilmektedir. Bu tip saldırıları bertaraf etmek için konvansiyonel silahlar yetersiz kalmaktadır. Mikrodalga silahları, ölümcül olmayan şekilde saldırı botlarının motorlarını emniyetli mesafeden durdurmak suretiyle geçici olarak etkisiz hale getirebilmektedir. Ancak gemilere monte edilecek Mikrodalga silahlarının karada konuşlu RFVS’lere göre güç kaynağı açısından bir dezavantajı bulunmaktadır. Güç kaynağı problemi giderildiği takdirde küçük bot/bot sürülerine karşı ışık hızında ve çoklu angajman sağlanarak tehditler bertaraf edilebilecektir.   

Mikrodalga Silahlarının Dünyadaki Örnekleri

Ranets-E Rusya tarafından geliştirilen bir Yüksek Güçlü Mikrodalga Silah sistemidir. 2001 yılında Rosoboronexport firması tarafından geliştirilmiştir. Ranets-E’nin amacı; hava araçlarını veya hava araçlarından atılmış hassas güdümlü mühimmatları elektronik ve elektro-optik sistemlerine zarar vererek etkisiz hale getirmektir. Ortalama gücü 2,5-5 kW olan silah, savaş uçaklarının aviyonik sistemlerini 20 km’den, hassas güdümlü mühimmatların güdüm sistemini 30-35 km mesafeden bozabilmektedir. Silah sisteminin ağırlığı yaklaşık 5 tondur ve araca monteli olarak görev yapmaktadır (Şekil 5).

               Şekil 5: RANETS-E Mikrodalga Silahı Görseli

ABD tarafından geliştirilen Mikrodalga silahının adı ‘Max Power’dır. Max Power, 2009 yılında tamamlanarak ve el yapımı patlayıcıları mikrodalgalar vasıtasıyla imha etmek amacıyla tasarlanmıştır (Şekil 6). Araca monteli olarak kullanılmaktadır. ABD ordusu tarafından Irak ve Afganistan’daki konvoyların intikal güzergahındaki EYP’leri etkisiz hale getirmek için kullanılmıştır. Afganistan’da bulunduğu ilk dokuz ay içerisinde sahada 19 kez başarıyla görev yaptığı rapor edilmiştir.

                            Şekil 6: Max Power Görseli

ABD tarafından 2012 yılında geliştirilen bir diğer Mikrodalga silahı, ‘Counter- Electronics High Power Microwave Advanced Missile Project (CHAMPS)’tır. Bu silah sistemi savaş uçaklarına, dronlara, yeni nesil insansız savaş uçaklarına ve seyir füzelerine monte edilebilmektedir (Şekil 7). Amacı; düşmanın elektronik sistemlerine zarar vererek etkisiz hale getirmektir. CHAMPS, canlılara fiziksel olarak zarar vermemektedir. 16 Ekim 2012 tarihinde Hava Kuvvetleri tarafından Utah çölünde yapılan testlerde Boeing firmasına ait füze yaklaşık bir saat içinde yedi farklı hedefi elektronik olarak devre dışı bırakmıştır.

             Şekil 7: CHAMPS Entegre Edilmiş Seyir Füzesi Görseli.

2021 yılı Mart ayı içerisinde ABD’li Lockheed Martin firması tarafından geliştirilen MORFIUS YGMS tanıtılmıştır (Şekil 8). Kendisi de kanatlı bir dron olan MORFIUS’un amacı; dron/dron sürülerinin havada etkisiz hale getirilmesidir. 6 inç çapında bir lançerden fırlatılabilen MORFIUS’un ağırlığı yaklaşık 13 kg’dır. Fırlatıldıktan sonra üzerindeki elektronik sistemler ile dron/dron sürülerinin yerlerini tespit edip onlara yaklaşmaktadır. Dron/dron sürüsünün içine girerek yaydığı mikrodalga ile onların elektronik devrelerini etkisiz hale getirmektedir. Dron-dron harbinde etkili olacağı değerlendirilmektedir.

                8: MORFIUS Görseli

Sonuç

Mikrodalga silahları, elektronik sistemlere ve insanlara karşı kullanılabilen ölümcül olmayan YES çeşididir. Hedefte istenen etkiyi yaydığı güçlü mikrodalgalar vasıtasıyla gerçekleştirmektedir. Günümüzde muharebe sahasının her alanında yer alan elektronik sistemlerin karıştırılmasından imhasına kadar geniş bir yelpazede görev yapabilmektedir. Elektronik sistem ve altyapılara zarar veren Mikrodalga silahlarının, insanlara karşı ölümcül olmayan etki gösteren versiyonları da bulunmaktadır. Bu silah sistemlerinin; düşmanın C4ISR sistemlerini, telsiz düzenekli EYP’leri, bomba yüklü araçları, haberleşme altyapısını, saldırı botlarını, kara, deniz ve hava araçlarını etkisiz hale getirme imkan ve kabiliyeti bulunmaktadır. Kara, deniz ve hava araçlarında konuşlandırılabilmektedir. Ancak, konuşlandırıldığı platformun elektronik altyapısına zarar vermemesi için Elektronik Korunma (E/K) tedbirlerinin uygulanması gerekmektedir. Kalabalıkları ve protestocu grupları dağıtmak/kontrol altına almak maksadıyla geliştirilen Mikrodalga silahlarından yayılan dalgalar hedefteki insanların derisine nüfuz ederek geçici yanma hissi yaratmaktadır. Bu sayede insanlarda refleks olarak kaçma ve dağılma hissi oluşturulmaktadır. Böylece fiziksel herhangi bir etki bırakmadan müdahale etmek amaçlanmaktadır. Özellikle, yurtiçi, meskun mahal ve barışı destekleme harekatında kullanılmasının amaç dışı hasarı engelleyeceği değerlendirilmektedir.

İletişim: recep.tokur86@gmail.com